Le’ aanalte’ k’aayo’ob ti’ Dzitbalché yaanti’ jeejeláas ts’iibo’ob
ichil maaya t’aan, tu’ux ku yaalik bix u kuxtalo’ob le úuchben máako’ob , bix u suukililo’ob, bix u ka’atiko’ob u yóolal ti’ kichkelen yuum, bix u na’atko’ob
ba’ax ku yuchul ti’ yóok’ol kaab, beyxan bix u tukulo’ob yéetel baxten beyo’ob le wíinko’ob ti’ le’ maaya kaajo’.
Ti’ le’
aanalteo’ yaanti’ ka’ap’éel jets :
Yaax : “Tsiikbalilo’ob
in kaajil” yaanti bolonlajun úuchben tsiikbalilo’ob bix le máako’ob ku yiiliko’ob le kuxtalo’ob ichil
yóok’ol kaabo’.
Ka’a: “
Ka’ayo’ob Dzitbalché” yaanti jo’olajun jats’uts káayo’ob ku t’aan yo’olal u
tukulo’ob ti yaakunaj,úuchben tsolanteo’ob yéetel u láak baalo’ob.
Ka tin xookaj le wapaach’
tin k’a’ajsaj u tsiikbal , kach uchi mina’an sáasil ichil le kaajo, yéetel le máako’ob u jok´lo´ob
yéetel ak´ab, ku ja’asalyoolo’ob yéetel
le nukuch máako’ob yaantio’ob
chowak ooko’ob.
Aj-ka’ansaj XOlivia Isabel
El libro de los “Cántares de Dzitbalché “
consta de diversos escritos en lengua maya, donde las personas antiguan narran su forma de vida, sus costumbres, sus
creencias, su cosmovisión, también su manera de ser y de proceder del pueblo
maya.
Este libro contiene dos partes:
La primera: “Relatos de mi tierra”
consta de 19 narraciones antiguas sobre cómo las personas interpretaban la vida
en el mundo.
La segunda: “Los Cantares de Dzitbalché”
consta de 15 escritos que hablan sobre los pensamientos del amor, antiguos
consejos y de otras cosas.
Cuando leí el escrito del wapaach’ ,
recordé la platica, que hace mucho tiempo cuando no había
electricidad en el pueblo y cuando las personas salían en la madrugada los asustaban los hombres
gigantes que tenían sus pies muy largos.
Profra. Olivia Isabel
Ts’o’ok tsiikbal
Le
aanalteo’ “K’aayo’ob Dzitbalché” je u meyaj bey junp’éel nuukul ichil le najil
xook tumen yaanti’ uchben tsiikbalilo’ob
yéetel lik’ t’aano’ob, tia’al u “xooko’ob”
le mejen paalalo’ob, waá tia’al u “tsiibo’ob” ichil maaya yéetel kastla’an
ta’an.
Aj-ka’ansaj XOlivia Isabel