U ÓOXP’ÉEL MEYAJIL “U KÁAN IIK’TI’ILIL YÉETEL U K’AJLÁAYIL KAAJAL” OLIVIA I.


        Ti´ le´  chan kaajo´  tu´ux kin meyaj  chéen  le chicho´ob  wa’ le noolo´obo´   ku  t´aanko´ob   máasewal t´aan.
        Yaan  le taatatsilo´obo´ u na´atiko´ob   chéen ba’ ale ma’  tu ta´anko´ob,  le óolale’  ma´ tu  ye´esiko´ob  ti´ u yaalo´ob.
        Le nojoch maako´obo   ku tsiikbatiko’ob le uchben tsiikbalilo´ob beyxan  le suuko´ob, le táankelemo´ob  yeetel chan paalalo´ob ma’  tu kajoltiko´ob.
         Leten tune k´abéet  oojetik  yeetel  meyajtik ti najil  xook  le ka’apelil t’aano  bix  u t’aana  yéetel u ts’íibil le máasewal táan yéetel le kaastlan t´aan.
         Beyxan k´abéet k’ajóoltik  tuláaka le jejelaso´ tsiikbalilo´ob  yaan ichil le kaajo´ tia´al u paajtal meyaj yéetel  maansik ti´le paalalo´obo´.


 X-ka’ansaj  Olivia Isabel


 LA LITERATURA Y LOS TESTIMONIOS DE LA COMUNIDAD

     En la pequeña comunidad donde trabajo solamente  las abuelas o los abuelos hablan el maya.
     Hay  padres de familia que  la entienden, solo que no la hablan por eso  no la transmiten a sus hijos.
     Las personas mayores  platican  las historias  también las  costumbres;  los jóvenes y los niños las desconocen.
    Por eso es necesario saber y trabajar en la escuela las dos lenguas, como se habla y como se escribe la  lengua indígena  y el español.
   También se necesita conocer todas las tradiciones orales de la comunidad para poder trabajarlas y transmitirlas a los niños.

 
X- ka’ansaj  Olivia Isabel


Keet   in  tuukul  ta  weetel   ajka’ansaj  Olivia,  k’aabet  u  meeyaj  màak  yèetel   le  mejen  paalalo’ob  te’  tu  najil  xook  ichil  tu  ka’ap’èel   t’aanil  tomen  jach  k’aabèet  u  k’ajòoltiko’ob  tu  ka’ap’eelal,  beyo’  ka’  u  kaano’ob  xan  u  t’aanintiko’ob   kex  jujump’ìit  xòoxot’    t’aano’ob,  ba’ale  maas  jach  k’a’ana’an  wa  ka’  pajchajak  u  meyajtik  màak  yèetel u  kajnàalilo’ob  le  kaajo’,   ka’  payalt’aanta’ako’ob  yèetel  ka’  li’isa’ak  u  yòolo’ob  u  t’aaninto’ob  utia’al  beyo’  ma’  u  sa’atal  ba’ale  ka’  u  ts’aob  ichil  u  kuxtalo’ob.

x-kaànsaj Irene May Chi.



 
 
TS'O'OK TSIIKBAL
U ÓOXP’ÉEL MEYAJIL “U KÁAN IIK’TI’ILIL YÉETEL U K’AJLÁAYIL KAAJAL”
Le káan iik’ti’ilil yéetel u k’ajláayil kaajal    ku ya´aliko ób  u   suukilo´ob ku  beetaj , bi´ix u kuxtalo´ob ba´ax uuchi ichil   le kaajo´yéetel le jejelas t´ano´ob.
 Jach k´abéet k´ajoltik tuláaka ti´ le´ kaajo´  tu´ux  kula´ano´on   túumen beeyo,  je ´u paajtal k- meyaj yoolalé  le suukilo ób ,uchben tsikbalilo´ob, k´aayo´ob,  jats´ uts táano´ob  ichil najil xook.
 Sansamal yaan k- meyaj yéetel le máasewal  beyxan  le kaastlan t´aano´  tia´al u kaniko'ob le mejen  palalo'obo´.
X- ka’ansaj  Olivia Isabel
 
 
 



 

 

This entry was posted by GRUPO 1. Bookmark the permalink.